Il conformista

Twee jaar geleden verraste Bernardo Bertolucci de wereld plots met zijn eerste Italiaanse film in decennia, het bijzonder goed ontvangen IO E TE. Sindsdien is het weer stil rond de pensioengerechtigde regisseur, al duikt hij soms nog wel op tijdens filmfestivals. Eye/Filmmuseum doorbreekt die stilte met een re-release van IL CONFORMISTA, Bertolucci’s klassieker uit 1970 die volledig is gerestaureerd.

IL CONFORMISTA is een politiek drama dat Bertolucci baseerde op de gelijknamige roman van Alberto Moravia uit 1951. Centraal staat de onopvallende Marcello Clerici (Jean-Louis Trintignant), een rijke ex-student die in de jaren dertig werkt voor de Italiaanse geheime politie. Zijn taak: mensen liquideren in opdracht van Mussolini’s partij. Zo moet Marcello in Parijs zijn vroegere hoogleraar filosofie vermoorden omdat de man anti-fascistische ideeën verspreidt.

Het verhaal graaft echter dieper, want via flashbacks zien we dat het Marcello niet bepaald meezit in het leven. Zijn moeder was verslaafd aan morfine, zijn vader zat opgesloten in een psychiatrische inrichting. Daar komt bij dat Marcello weliswaar getrouwd is, maar eigenlijk op mannen valt. Homoseksualiteit wordt echter niet getolereerd in het Italië van Mussolini. Daarom moet Marcello zijn gevoelens onderdrukken en zich ook op dat vlak conformeren aan de regels van het fascisme.

IL CONFORMISTA veroorzaakte 45 jaar geleden veel reuring. De Italianen werden door Bertolucci hardhandig herinnerd aan hun fascistische verleden, en dat werd hem bepaald niet in dank afgenomen. Maar het kon nog veel erger voor de regisseur: na zijn schandaalfilm LAST TANGO IN PARIS (1973) werd Bertolucci een persona non grata in Italië en verloor hij zelfs jarenlang zijn stemrecht. Dankzij buitenlands geld kon hij daarna gelukkig toch zijn grootste succesfilms maken, waaronder NOVECENTO (1976) en Oscarwinnaar THE LAST EMPEROR (1987).